İdare Hukuku, kamu otoritesine karşı bireyleri hukuk çerçevesinde koruma kapsamı ile yapılan düzenlemeleri ifade etmektedir. Dolayısıyla idare hukuku, idarenin işlemlerinin ve eylemlerinin sınırını belirlemek amacıyla düzenlenmiştir. İdare Hukukunun konusunu da tam olarak idarenin bu sınırların dışına çıkması halinde uygulanacak olan yaptırımları konu edinmektedir.
İdari yargıda görülen üç tip dava türü bulunmaktadır. İptal Davaları, Tam Yargı Davaları ve İdari Sözleşmeden Kaynaklanan Davalar
Bu kapsamda açılacak olan davaların idare hukuku alanında uzman bir avukat tarafından yürütülmesi, kişilerin kamu otoritesi karşısında korunması ve hak kayıplarının önlenmesi açısından önem arz etmektedir. İdare Hukuku alanında uzman olan avukatlar genel olarak idare hukuku avukatı ya da idari yargı avukatı olarak tanımlanır.
İdare, eylem ve işlemlerinde sınırsız bir sorumluluğa sahip değildir. İdarenin yapmış olduğu fiillere ilişkin kanunlar ile belirli sınırlar çizilmiş olunup bu sınırların aşılması durumunda ön görülen yaptırımlar bulunmaktadır. İdare gerçekleştireceği bir hizmeti geç, kötü veya hiç bir şekilde yerine getirmezse, kusur sorumluluğu ile karşı karşıya kalacaktır. Bazı olaylarda ise idarenin hiçbir kusuru olmasa da çıkan zararlardan sorumlu tutulmaktadır. Bu gibi durumlara kusursuz sorumluluk denmektedir. İdarenin yapmış olduğu eylemlerin her biri kendi içerisinde değerlendirilerek sorumluluk tespitinin yapılması gerekmektedir. Bu nedenle idare hukuku alanında tecrübeli, nitelikli bir idare avukatı ile sürecin yürütülmesi idarenin kusurunun saptanması açısından önemlidir.
İdare Hukuku kapsamında açılacak olan davalarda her zaman davalı taraf bir kamu kurumu olmaktadır. Bu kapsamda açılacak olan bir dava eğer tam yargı davası ise yani zararın kaynağı idari eylem ise durumun öğrenilmesinden itibaren en geç bir yıl içerisinde idareye bu konu hakkında başvuru yapılmalı akabinde dava açılmalıdır. İdarenin bir eylemi söz konusu olmayıp idari bir işlem veya sözleşme kaynaklı zarar mevcut ise kural olarak 60 gün içerisinde dava açmak gerekir.
Burada kural olarak 60 gün denmesinin sebebi özel kanunlarda daha kısa bir süre belirlenip belirlenmediğinin tespit edilmesine ilişkindir. Özel kanunlarda daha kısa bir süre ön görülmüş ve bu şekilde düzenleme yapılmışsa iptal davası açmak için geçerli olan süre özel kanunlarda düzenlenen süre kadar olacaktır. Genel olarak özel kanunlar ile düzenlenen sürelerde 30 gün olarak karşımıza çıkmaktadır.
İdari eylem neticesinde oluşmuş bir zarar söz konusu ise dava açmadan önce idareye başvuru yapmak zorunluluğu bulunmaktadır. Dava açılmasının ön şartı, idareye başvuru yapılmasıdır. İdareye başvuru yapılmadan dava açılması durumunda mahkemece başkaca bir araştırma yapılmaksızın dava usulden reddedilmektedir.
İdari işlem nedeniyle zarar söz konusu ise kişiler direkt olarak dava açabilir. Yani idareye bu hususla ilgili başvuru yapma zorunluluğu bulunmamaktadır.
Dava konusu yani zarara sebep olunan idari işlem veya sözleşmeyi yapan idari mercinin bulunduğu yerdeki idare mahkemesi genel yetkili mahkeme olarak karşımıza çıkmaktadır. Genel yetki dışında özel kanunlar ile yetkili idare mahkemesinin gösterilmiş olması durumunda özel kanunlarda düzenlenen mahkemeler yetkili olacaktır. İdari sözleşmeden kaynaklı bir dava ise sözleşmeyi yapan idarenin bulunduğu yer idare mahkemesi yetkili olacaktır. Eylem kaynaklı bir davada ise eylemin yapıldığı yerdeki idare mahkemesi yetkilidir. İdari hizmetin yürütülmesi kaynaklı bir dava söz konusu ise hizmetin görüldüğü yer idare mahkemesi yetkilidir. Burada belirtilen yetki, mahkemeler tarafından resen araştırılarak kurallar olup yanlış yerde açılan bir dava direkt olarak usulden reddedilir.
İdari bir işlem yapılmış ise yapılan işlem yetki, şekil, sebep, konu veya amaç yönünden hukuka uygun yapılmalıdır. Bunlardan biri yönünden işlem hukuka aykırı ise o işlemin iptal edilmesi gerekir. Dolayısıyla idare tarafından yapılan bir işlemin, hangi neden ile hukuka aykırı olduğunun tespit edilmesi, açılacak olan davada bu hususların özel olarak belirtilmesi ve iptalinin sağlanması ancak alanında uzman idare avukatı vasıtasıyla mümkün olacaktır. Mahkeme tarafından yapılacak olan yargılama sonunda verilecek karar ile idari işlemin iptaline hükmedilirse söz konusu işlem bütün hüküm ve sonuçları ile birlikte ortadan kalkar. Bir başka anlatımla o idari işlem sanki hiç yapılmamış gibi zarara uğrayan kişiler önceki hak ve statülerine kavuşmaktadır.
İdari dava açmak için kanunlar ile belirli süreler ön görülmüştür. Özel kanunlar ile başkaca düzenleme yapılmamış ise Danıştay ve İdare Mahkemelerinde altmış gün, vergi mahkemelerinde otuz günlük süre bulunmaktadır. İdarenin bir işlemi ile ilgili dava açmadan önce ilgili makama başvuru yapılmış ise ilgili makam tarafından otuz gün içerisinde cevap verilmezse talep reddedilmiş sayılır. Bu hususa zımnen ret adı verilmektedir. Dolayısıyla idareye yapılan başvuru sonrası otuz gün içerisinde cevap verilmez ise süreler işlemeye devam eder. Burada kişilere verilecek olan cevabı süresiz olarak bekleme gibi bir dayatma söz konusu olmayıp otuz gün içerisinde cevap verilmemesi durumunda dava açma sürelerinin işlediği hususu göz önünde bulundurulmalı ve süre kaçırılmaksızın dava açılmalıdır.
İdari dava açma süresi geçtikten sonra ilgili makamlar tarafından cevap verilmesi durumunda dava açma süresi tekrar işlemeye başlar. Yani kişiler, süreyi kaçırmasına rağmen dava açmadan önce yapmış oldukları başvuruya cevap verilmesi halinde dava açma süresi canlanır ve tekrar başlar. Burada bahsedilen süreler tebliğ, ilan veyahut yayın tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlar. Yine dava görevsiz bir mahkemede açılmış ise görevsizlik kararının kesinleşmesi sonrasında otuz gün içerisinde görevli mahkemede dava açılabilir. Tam yargı davalarında yazılı bildirim veya eylemin öğrenilmesi sonrasında bir yıl içinde ve nedeni ne olursa olsun en geç beş yıl içerisinde idareye başvuru yapılmalıdır. İdare tarafından bu başvuruya sessiz kalınması veya reddedilmesi halinde altmış gün içinde tam yargı davası açılır.
İdare hukuku kapsamında çalışma yaparak, bu alanda uzmanlaşan ve bu tür davalara bakan avukatlara idare hukuku avukatı, idari yargı avukatı veya idare avukatı denmektedir. Her ne kadar idare hukuku kapsamında açılacak olan davalarda avukat tutma zorunluluğu bulunmasa da bu tür davalar özel teknik bilgi ve hukuki deneyim gerektirdiğinden idare hukuku avukatı ile sürecin yürütülmesi hak kaybına uğramamak adına son derece önem arz etmektedir. Tarafınıza yönelik bir idari işlem veya eylem nedeniyle idari dava açmak istiyorsanız Avukat Akın Özbey Hukuk & Danışmanlık ofisimizle irtibata geçerek hak kaybına uğramaksızın sürecin yürütülmesini sağlayabilirsiniz.
